برج نوری از سری تجهیزات روشنایی محسوب می‌شود که از آن برای روشن کردن فضاهای وسیع و تاریک استفاده می‌شود. مکان‌های زیادی وجود دارد که می‌توان این برج‌ها را بر اساس نیاز استفاده کرد. امروزه طرح‌های متفاوتی از این دکل‌ها که به صورت متحرک است و قابلیت جابجایی دارد نیز تولید می‌شود و برای محیط‌هایی مناسب است که امکان دسترسی به برق شهری نیست.
می‌توان گفت که دکل‌های نوری یکی از مهمترین تجهیزات روشنایی در هر کشوری محسوب می‌شود. البته که ساخت این تجهیزات در مدل‌های مختلفی صورت می‌گیرد. از تیرک‌های چراغ برق کنار جاده‌ها گرفته تا دکل‌هایی که برای روشنایی ورزشگاه‌ها استفاده می‌شوند همگی مدل‌هایی از این تجهیزات هستند.
فهرست مطالب
برج نوری یا روشنایی
احتمالا هنگام مسافرت سازه‌های بسیار مرتفع را مشاهده کرده‌اید که در بلندترین نقطه خود، دارای چند پروژکتور قدرتمند است که برای روشن کردن محیط اطراف استفاده می‌شوند. دکل نوری در شکل سنتی خود به صورت ثابت در یک مکان، نصب شده و روشنایی منطقه را تامین می‌کند.
ارتفاع این دکل‌ها بین 9 تا 60 متر می‌رسد و توسط متخصصین، جایگذاری و نصب می‌شوند. تا قبل از اینکه برق اختراع شود تنها برج نوری که وجود داشت همان فانوس دریایی بود که معمولا در ساحل قرار داشت. قبل از وجود برق، از مشعل‌های آتش برای روشنایی فانوس‌ها استفاده می‌کردند. امروزه اما با حفظ کاربری خود، پیشرفت‌های بسیاری کرده و همچنین حوزه کاربری آن نیز وسیع‌تر شده است.
کاربرد برج نوری
گفتیم که کاربرد دکل نوری بسیار گسترش پیدا کرده، عمده مکان‌هایی که از این تجهیزات روشنایی استفاده می‌شود شامل موارد زیر است.
- پالایشگاه‌ها
- معادن
- استادیوم‌های ورزشی
- پادگان‌های نظامی
- سایت‌های صنعتی
- فرودگاه‌ها
پیشنهاد مطالعه : راهنمای کامل نورپردازی فضای ورزشی
استفاده از دکل‌های روشنایی در موارد بالا بسیار با اهمیت است اما مکان‌های دیگری جهت استفاده از آنها وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- بزرگراه‌ها
- توربین‌های بادی
- محوطه بیرونی هتل ها
- محوطه تعمیرات راه آهن
- پل‌ها
- کنار جاده‌ها
- انواع پارک‌ها
استفاده از این دکل‌ها در مکان‌هایی که از لحاظ رفت و آمد و همچنین شرایط آب و هوایی نامساعد است بسیار حائز اهمیت است.
تجهیزات به کار رفته در برج نوری
انواع برج روشنایی، تجهیزات بسیار پیچیده‌ای ندارند و با نصب چندین قطعه کاربردی به دکل، آماده کار کردن می‌شوند. در ادامه به معرفی مهمترین قطعاتی که در این دکل‌ها به کار گرفته شده است می‌پردازیم.
موتور برق
موتور برق مهمترین قطعه‌ای است که در دکل‌ها وجود دارد و در واقع انرژی لازم برای تامین روشنایی پروژکتورها توسط موتور برق صورت می‌گیرد. توان موتور برق نیز بر اساس نیاز برج به برق تعیین می‌شود معمولا استفاده از الکترو موتورهای 1 فاز و 3 فاز متداول است.
پروژکتور cob
عامل نوردهی دکل نوری پروژکتور است. تعداد آن را می‌توان بر اساس نیاز محیط زیادتر کرد و این تعداد تا 36 عدد برای هر دکل قابل افزایش است. نور پروژکتورها معمولا به رنگ سفید بوده و تعمیر و تعویض آن راحت انجام می‌شود.
پروژکتورهایی که تا به امروز در ساخت دکل‌های روشنایی استفاده می‌شده از لحاظ قدرت نوردهی و میزان مصرف انرژی تفاوت‌هایی داشته‌اند. به طور کلی پروژکتورهای مورد استفاده را در دو دسته خیاری و کم مصرف می‌توان طبقه بندی کرد.
| جهت تهیه و خرید پروژکتور cob کلیک کنید |  |
پروژکتورهای خیاری
دارای سه نوع مختلف است که کارکرد آنها با بخار سدیم، جیوه و هلیم است. در میان سه پروژکتور مذکور بخار سدیم در قدیم بیشترین کارایی را داشته. پروژکتورهای سدیم به 400 وات انرژی برای نوردهی احتیاج دارند و میزان روشنایی آنها نیز تا 600 متر است. در سیستم نوردهی تلکسکوپی، نحوه قرارگیری پروژکتورها باعث روشن شدن 360 درجه محوطه می‌شود.
پروژکتورهای LED
به دلیل مصرف زیاد انرژی در پروژکتورهای قبلی، از ال ای دی که جدیدتر است استفاده می‌شود. البته که این پروژکتورها نیز شامل مدل‌های مختلفی هستند از جمله SMD و COB. این پروژکتورها با میزان توان 50, 100, 150, 200 وات تولید می‌شوند که نسبت به مدل‌های قبلی کم مصرف‌تر هستند.
از طرفی میزان نوری که این پروژکتورها به اطراف می‌دهند تا 15 متر است بنابراین میزان نوردهی بالایی ندارند. اغلب از این مدل پروژکتورها در برج‌های نوری زیر 15 متر ارتفاع استفاده می‌شود.
چراغ آلارم
در قسمت هد یا سبد برج نوری چراغ چشمک زن تعبیه شده که برای هشدار است. این چراغ اخطار برای تشخیص برج، توسط خلبانان هواپیماها و هلی کوپتر در شب بوده و وجود آن ضرورت دارد.
تابلو برق
تابلو برق در واقع یک محفظه است که در بدنه برج تعبیه شده و در آن برخی از قطعات مهم برج قرار دارد که شامل موارد زیر است:
- کلید برق برای قطع وصل کردن جریان برق
- سیستم اینترلاک
- تجهیزات حفاظتی ( فیوز و رله )
- سیستم ارتینگ
- تجهیزات اندازه گیری ( نظیر ولت و آمپر سنج )
- شینه و هادی که قابلیت ایجاد کردن اتصال الکتریکی را دارد
پیشنهاد مطالعه : پر کاربردترین پروژکتور های بازار
سبد یا هد برج
سبد یا هد که به وسیله گیربکس در بالاترین ارتفاع نصب می‌شود برای کارگذاری پروژکتورها است. با نصب قفل ضد سقوط در بالای سبد، ایمنی آن بیشتر شده و امکان سقوط سبد و گیربکس به علت تثبیت در جای خود وجود نخواهد داشت.
اندازه سبد یا هد بر اساس تعداد پروژکتورهایی که قرار است نصب شود، ارتفاع برج و حتی نوع برج بستگی دارد. یعنی هر چه برج بزرگتر و ارتفاع بیشتری داشته باشد، به تعداد بیشتری پروژکتور نیاز است بنابراین سبد یا هد را باید بزرگتر طراحی کنند. برج نوری دارای سبد متحرک به راحتی پایین می‌آید.
انواع برج نوری بر اساس ساختار
بسته به اینکه برج روشنایی را در چه مکانی بخواهید استفاده کنید انواع مختلفی از آن وجود دارد. مثلا برای انجام پروژه‌های مدت دار نیاز به دکل‌های سیار است که پس از اتمام کار قابل جابجایی باشد. از لحاظ ساختاری سه نوع دکل طراحی و تولید می‌شود.
سبد ثابت
سبد ثابت به دو شکل نردبان‌دار و فاقد نردبان تولید می‌شود. برج نوری ثابت در ایران بیشترین کاربرد را دارد و اکثر دکل‌هایی که مشاهده می‌کنید از این مدل هستند. از سبد ثابت در ارتفاعات پایین‌تر استفاده می‌شود.
شامل محفظه‌ای برای تعمیر و نگهداری از سیستم است که در مدل‌های نردبان‌دار به راحتی قابل دسترسی است، ولی در مدل‌های فاقد نردبان باید با کمک جرثقیل به محفظه دسترسی پیدا کرد. به علت ارتفاع کمتر وسعت روشنایی این دکل‌ها نیز کمتر است. اغلب آنها در بافت شهری و در مکان‌هایی نظیر پارکینگ‌های فاقد سقف، معابر و غیره استفاده می‌شود.
سبد متحرک
سبد متحرک نیز به دو شکل دستی ( الکتروموتور ) و برقی تولید می‌شود. علت اینکه آن را برج نوری متحرک می‌نامند، به خاطر داشتن سبد یا هد متحرک است که قابلیت بالا و پایین رفتن به صورت عمودی را دارند.
در مدل هد دستی برای تحرک سبد، از وینچ و هندل دستی کمک می‌گیرند که توسط نیروی انسانی هدایت می‌شود. اما در مدل برقی این کار به وسیله الکتروموتور و گیربکس انجام می‌شود. به دلیل ارتفاع زیاد، فضای وسیع‌تری را روشن می‌کنند.
دکل‌های متحرک نسبت به مدل ثابت دارای مزیت‌هایی است از جمله اینکه راحت‌تر تعمیر و نگهداری می‌شوند و این قابلیت را دارند که برای روشنایی بیشتر، تعداد بیشتری پروژکتور و سبد روی آن نصب شود.
| حهت تهیه و خرید پروژکتور smd کلیک کنید |  |
دکل‌های سیار و قابل حمل
تفاوت اساسی دکل نوری سیار با ثابت در قابلیت حرکت کردن است. انرژی این نوع برج‌های نوری به وسیله یک ژنراتور قابل حمل تامین می‌شود. ارتفاع استاندارد آنها 9 متر است و قادر هستند که بادهایی با شدت 70 کیلومتر در ساعت را تحمل کنند.
از این برج‌های نوری برای پروژه‌های موقتی و فضاهایی که به صورت اضطراری نیاز به روشنایی دارند می‌توان استفاده کرد. عمده‌ترین شرایطی که از این دکل‌ها استفاده می‌کنند می‌توان به پروژه‌های سینمایی، کارگاه‌های ساخت و ساز، امداد رسانی به مجروحان سیل و زلزله اشاره کرد.
پیشنهاد مطالعه : تفاوت نورپردازی و روشنایی در چیست؟
تقسیم بندی دکل نوری بر اساس سیستم نوردهی
سیستم پخش نور در دکل‌ها به دو صورت تلسکوپی و استادیومی است. نوع استادیومی به صورت متمرکز نور خود را در یک محدوده گسترش می‌دهد مانند ورزشگاه‌ها. اما در سیستم نور دهی تلسکوپی، سبد به صورت دایره‌ای بوده و قادر است به صورت 360 درجه محیط اطراف خود را روشن کند. دکل‌های ثابت و متحرک که در بالا توضیح دادیم دارای این سیستم نوردهی هستند.
مزایای استفاده از برج نوری
| پروژکتورهای آن قابل تعویض بوده بدون اینکه خطر جدی داشته باشد |
| در برابر بادهای شدید همچنین گرما، سرما، باران و برف مستحکم است |
| روشنایی مناطقی که بسیار ناهموار است و قابل دسترسی به برق شهری نیست را امکان پذیر می‌کند |
| پروژکتورهای آن برای نوردهی بیشتر قابل افزایش است |
| سبد یا هد و چراغ‌های متصل به آن به دلیل اتصال به سیم بکسل سقوط نمی‌کند |
| به دلیل بدنه گالوانیزه ایمنی بالایی دارد |
| مصرف انرژی پایینی دارد |
| نگهداری و تعمیرات آن آسان است و به این دلیل که هد متحرک است به راحتی پایین می‌آید |
| ایمنی محدوده‌ای که روشنایی می‌دهد را تامین می‌کند |
| نور را به صورت یک دست بدون ایجاد سایه و خیرگی پراکنده می‌کند |
معمولا نصب دکل نوری ثابت، به صورت مونتاژ قطعات، در منطقه مورد نظر است. بدنه برج به صورت قطعاتی با ارتفاع 6 متر ساخته می‌شود و در نهایت با نیروی فشار روی یکدیگر قرار می‌گیرد طوری که قطعات یکدیگر را پوشش می‌دهند.
ضخامت بدنه برج نوری از پایین زیاد است و هر چه به سمت بالا می‌رود باریک‌تر می‌شود. در برج‌های متحرک سبد را همان پایین با نصب قطعات و پروژکتور به صورت عمودی به سمت بالا می‌فرستند. در برج‌های هد ثابت نیز با بالارفتن از نردبان می‌توان عملیات تعمیر و نگهداری از سبد و پروژکتورها را انجام داد.
