اصول نورپردازی گلخانه در حقیقت فراهم آوردن شرایطی است که گیاهان، بهترین رشد خود را داشته باشند. در این راستا باید گفت، نورپردازی گلخانه، نه فقط به منظور رشد هر چه بیشتر و بهتر گیاه، بلکه در برخی موارد برای تزئین و زیباسازی فضای گلخانه، پیاده سازی می گردد.
درست است که نور خورشید، بهترین نور طبیعی برای رشد و پرورش گیاهان می باشد، اما نوری است که همواره و در همه حال، موجود نیست. در نتیجه ایجاد نور مصنوعی مناسب در فضای گلخانه، از الزامات نورپردازی این فضا است که می تواند محیط فرح بخشی در گلخانه ایجاد کرده و همچنین روشنایی مورد نیاز برای رشد گیاهان را در طول شب و در روزهای زمستان فراهم آورد.
از سوی دیگر نورپردازی مناسب در گلخانه های حرفه ای که در کار تولید و پرورش انواع گیاهان فعالیت دارند، می تواند، تاثیر شگرفی در سود دهی گلخانه داشته باشد. با هوشمند سازی نورپردازی گلخانه می توان، نورپردازی پیشرفته ای را مطابق با رشد گیاهان اجرا نمود.
هدف گذاری جهت راه اندازی سیستم نورپردازی گلخانه
قبل از شروع نورپردازی گلخانه، باید ابتدا هدف از نورپردازی را مشخص کرد و این که نورپردازی به منظور زیبا سازی گلخانه صورت می پذیرد و یا برای رشد و پرورش گیاهان، دارای اصول و الزامات جداگانه ای خواهد بود. محل گلخانه و نوع کاربری نیز، در راه اندازی سیستم نورپردازی، نقش تعیین کننده ای دارد.
به طور مثال گلخانه ای که شما در داخل منزل و یا باغ خود دارید، با گلخانه ای که به منظور پرورش محصول، احداث شده است، نورهای مصنوعی متفاوتی را می طلبند. در ادامه مواردی که قبل از راه اندازی سیستم نورپردازی، باید مدنظر قرار داده شوند را بررسی خواهیم کرد.
هدف برای رشد گیاه یا تزئینات گلخانه
برای رعایت اصول نورپردازی گلخانه، قبل از خریداری منابع نورانی و پیاده سازی سیستم نورپردازی گلخانه ای، باید ابتدا هدف خود را از تامین روشنایی گلخانه مشخص کنید. واضح است که مدیریت نورپردازی برای رشد گیاه، با نورپردازی تزئینی گلخانه، کاملا متفاوت است.
نورپردازی برای رشد گیاه و پرورش محصولات، احتیاج به نورهای مصنوعی مخصوص برای فتوسنتز گیاهان داشته و باید تاثیر مثبتی در مورفولوژی گیاهان داشته باشد. توجه به اصول نورپردازی می تواند، بازده گلخانه را به صورت قابل ملاحظه ای افزایش داده و بهره وری را بالا ببرد.
نورپردازی تزئینی نیز، به کمک ادوات روشنایی و نورهای رنگی، برای ایجاد محیطی زیبا در گلخانه به کار رفته و گلدان های رنگی را در فضای گلخانه ایجاد می نماید. نورپردازی زینتی، اکثرا در گلخانه های خصوصی منزل، باغ و ویلا انجام می شود.
پیشنهاد مطالعه : اصول نورپردازی باغ و ویلا
اندازه و ابعاد گلخانه
یکی از اصول نورپردازی گلخانه، دقت به ابعاد و اندازه گلخانه است. قبل از پیاده سازی نورهای مصنوعی، باید ابتدا مساحت گلخانه و تعداد چراغ مورد نیاز برای رشد گیاهان را محاسبه گردد.
اکثر گیاهان برای رشد خود، نیاز به نور 30 وات تا 50 وات بر فوت مربع دارند. بنابراین تعداد چراغ ها، باید به گونه ای در نظر گرفته شود که محیط گلخانه کم نور نبوده و در عین حال نوردهی بیش از حد نیز وجود نداشته باشد.
نور کم در محیط گلخانه، باعث باریک و کم جان شدن ساقه، طویل شدن بیش از اندازه و ضعف گیاه می شود. نور زیاد نیز برای گیاه مضر بوده و باعث قطر غیر طبیعی و بیش از حد ساقه، سوختگی نوک برگ ها، پیچ خوردگی برگ ها و کم شدن فاصله بین گره ها می شود.
از این رو برای رعایت اصول نورپردازی گلخانه، قبل از خریداری منابع نور، ابتدا مساحت گلخانه را در نظر گرفته و با توجه به نوع گیاهان پرورشی، تعداد چراغ های مناسب را مشخص نمایید.
برای گیاهان معمولی، برای هر 0.9 متر مربع، لامپی با توان 10 تا 15 وات کافی است. اگر گیاهان پرورشی شما، احتیاج به نور بیشتری داشته باشند، توان مصرفی لامپ را بزرگتر انتخاب کنید.
میزان حرارت مناسب برای گیاهان
معمولا حرارت، از فاکتورهایی است که که در هنگام راه اندازی یک گلخانه مورد بررسی قرار می گیرد. گیاهان گوناگون، احتیاج به یک بازه حرارتی خاص و منحصر به فرد برای تکمیل فرآیند رشد خود دارند.
از این رو در گلخانه ها، سیستم های کنترل حرارت در نظر گرفته می شود. این سیستم ها متشکل از سنسورهای حرارتی هستند که دمای گلخانه را در حد ایده آل نگهداری می کنند. حرارت بالا در گلخانه موجب سوختن گیاهان و پژمرده شدن آن ها می شود.
بنابراین یکی دیگر از اصول نورپردازی گلخانه، عدم حرارت دهی زیاد منابع نورانی است. چراغ هایی که برای نورپردازی گلخانه، استفاده می شوند، باید حداقل گرما را تولید کنند.
در گذشته برای نورپردازی گلخانه ها از لامپ های رشته ای تنگستن استفاده می شد، این لامپ ها، بیشتر انرژی خود را تبدیل به گرما کرده و این حرارت را در محیط پخش می کنند. اما امروزه لامپ های مورد استفاده در سیستم های گلخانه ای، حرارت بسیار ناچیزی تولید می نمایند.
راندمان الکتریکی
امروزه بحث مصرف انرژی در همه مباحث، داغ بوده و صرفه جویی در مصرف برق از نیازهای جامعه امروزی است. مانند بسیاری از فضاهای دیگر، گلخانه نیز برای نورپردازی، احتیاج به منابعی با راندمان الکتریکی مناسب دارد.
راندمان الکتریکی مناسب در چراغ های گلخانه ای، بدین معنی است که این چراغ ها، در عین این که توان مصرفی پایینی دارند، شار نوری عالی تولید می نمایند.
برآورد هزینه ها
یکی از فاکتورها و اصول نورپردازی گلخانه، صرفه جویی در هزینه های نورپردازی و در عین حالا بالا بردن صرفه اقتصادی در گلخانه است. منابع نورانی نصب شده در گلخانه، باید با توجه به میزان هزینه ها، دارای عمر مفید بالا باشند تا با بهره وری گلخانه، این هزینه ها جبران گردد.
چراغ های مورد استفاده در گلخانه، به نحوی انتخاب می شوند که علاوه بر کاهش هزینه های مصرف برق، نیاز به تعویض و سرویس زود هنگام نداشته و مقاوم و بادوام باشند.
عوامل موثر در سیستم نورپردازی گلخانه
حال این سوال مطرح می گردد که عوامل موثر در نورپردازی گلخانه چیست و برای رعایت اصول نورپردازی گلخانه به چه مواردی باید دقت نماییم؟ دو عامل که گلخانه داران، قبل از خریداری چراغ برای گلخانه، در نظر می گیرند، عبارتند از:
سازگاری زیستی
به طور معمول، فضای گلخانه ها از رطوبت بالایی برخوردار است، زیرا رطوبت، برای رشد گیاهان، یک امر ضروری است و گلخانه داران در سیستم های کنترل حرارت و رطوبت، این موضوع را در نظر می گیرند.
قبل از خریداری چراغ ها باید دقت کرد که چراغ با فضا و محیط گلخانه، هماهنگ بوده و سازگاری زیستی و توانایی تحمل رطوبت بالا را داشته باشد. چراغ های گلخانه ای باید مقاوم در برابر عوامل خارجی مانند رطوبت باشند و یا این که در داخل محفظه های مناسب قرار داده شوند.
پیشنهاد مطالعه : اصول نورپردازی استخر
طیف نوری مناسب گلخانه
آیا می دانستید طیف نوری نیز، در رشد و پرورش گیاهان، نقش اساسی دارد؟ یکی از اصول نورپردازی گلخانه استفاده از طیف های نوری مناسب است. طیف های نوری قرمز و آبی و ترکیب آن ها، بهترین نورها برای رشد گیاهان می باشند.
نورهای رنگی قرمز و آبی، طول موج بالاتری داشته و در رشد گیاه، فوق العاده اثر گذار هستند. طیف نوری قرمز، در رشد برگ ها و افزایش تعداد و اندازه ها آن ها نقش موثری دارد. نور آبی نیز، در گل دهی گیاه پرفایده است. ترکیب این دو طول موج نیز، رنگ بنفش را تولید می کند که در اکثر گلخانه ها به کار رفته و باعث افزایش بهره وری گلخانه می گردد.
الزامات نورپردازی گلخانه
حال که تا حدودی با اصول نورپردازی گلخانه آشنا شدیم، الزامات نورپردازی و منابع نورانی مناسب برای استفاده در گلخانه را بررسی خواهیم کرد. لامپ های کم مصرف، لامپ های هالوژن و لامپ های LED سه مورد از منابع نورانی پرکاربرد در گلخانه ها هستند.
استفاده از لامپ کم مصرف
یکی از بهترین چراغ های مورد استفاده در گلخانه، لامپ های کم مصرف هستند که به نام لامپ فلورسنت فشرده نیز شهرت دارند. یکی از اصول نورپردازی گلخانه، تابش نور با درجه حرارت مناسب به گیاهان است.
به طور معمول نورهایی با دمای رنگی بین 4000 تا 6000 کلوین، برای رشد گیاهان مناسب هستند. لامپ های کم مصرف دارای دمای رنگی مورد نظر بوده و در طیف های رنگی سرد و گرم برای نورپردازی گلخانه ایده آل می باشند. از سوی دیگر لامپ های کم مصرف، 75 درصد کمتر از لامپ های رشته ای، برق مصرف می کنند.
| جهت مشاهده و خرید انواع لامپ کم مصرف کلیک کنید |  |
استفاده از لامپ هالوژن
لامپ هالوژن از لامپ هایی است که تولید نور مرئی در آن، با تخلیه الکتریکی گازی صورت می پذیرد . مزیت این لامپ ها در گلخانه، تولید نور شفاف و با طول موج مناسب برای گیاهان است. نحوه نصب این لامپ ها به صورت توکار بوده و در نتیجه برای محیط های گلخانه ای با سقف کوتاه بهترین گزینه می باشند.
امروزه لامپ های هالوژن نیز ارتقا پیدا کرده و با فناوری SMD و COB عجین شده اند. لامپ های هالوژنی SMD و هالوژن های COB بازده نوری فوق العاده ای داشته و در عین حال که شار نوری خوبی دارند، از مصرف برق پایینی برخوردار می باشند.
| جهت مشاهده و خرید انواع لامپ هالوژن کلیک کنید |  |
استفاده از لامپ LED
لامپ های LED، بدون شک پرکاربردترین لامپ ها در عصر حاضر بوده و در اصول نورپردازی گلخانه ها نیز جایگاه ویژه ای دارند. این لامپ ها دارای طیف های رنگی فراوان بوده و برای رشد گیاه بسیار مناسب هستند. طول موج تابیده شده از چراغ های ال ای دی، کاملا با گیاهان هماهنگ است.
شما می توانید، لامپ های ال ای دی را با طول موج های ترکیبی قرمز و آبی خریداری کرده و تاثیر شگرف آن را در رشد گیاهان شاهد باشید. لامپ های ال ای دی، لامپ های فوق کم مصرف می باشند که جهشی بزرگ، در مدیریت هزینه های برق و صرفه جویی انرژی ایجاد نموده اند.
